Jak panować nad głosem?
Czujesz, że nie panujesz nad swoim głosem? Gdy rozmawiasz z ludźmi dostrzegasz, że z Twoim głosem dzieje się coś dziwnego? Zastanawiasz się jak panować nad głosem, jak odzyskać nad nim kontrolę i czy właściwie jest to możliwe? Co się stało, że utraciłeś panowanie nad swoim głosem? Choć temat panowania nad własnym głosem jest trudny i dotyka wielu aspektów zarówno emisji głosu, jak i psychiki, to warto go zgłębić, poznać przyczyny, a także sposoby, by odzyskać kontrolę nad swoim głosem.
Jak panować nad głosem? Mutacja
Na początku musisz mieć świadomość, że jeśli aktualnie przechodzisz mutację, to ten artykuł i porady w nim zawarte, nie zmienią tego, że Twój głos jest matowy, dziwny i “ucieka” – mutacja jest wyjątkowym stanem narządów głosotwórczych, a wszelkie problemy głosowe w tym okresie są naturalne. Jedyne, co możesz zrobić, to milczeć, trenować oddech i przygotowywać się do intensywnej pracy głosem, gdy mutacja zostanie zakończona – warto po tym okresie udać się do foniatry, który oceni, czy mutacja przebiegła prawidłowo. Niestety jest to czas, gdy należy odłożyć na bok wszelkie wystąpienia publiczne, prezentacje, przemowy, zajęcia aktorskie czy wokalne – to czas, gdy głos z chłopięcego zmienia się na męski, należy uzbroić się w cierpliwość i spokojnie przeczekać te kilka miesięcy, lecz warto go dobrze wykorzystać: ćwiczenia oddechowe będą idealne. Wzmocnisz mięśnie oddechowe, a gdy już zakończy się mutacja, będziesz mógł wykorzystać go, by Twój głos był mocny, głęboki i zdrowy.
Jak panować nad głosem? Objawy
Objawy braku panowania nad głosem są bardzo różne, jedni skarżą się na to, że nagle i niespodziewanie głos staje się piskliwy, drudzy nie potrafią zaakceptować brzmienia własnego głosu, gdy mówią o czymś z emocjami, inni nie panują nad głośnością mowy: mówią cicho, a nagle właściwie bez powodu zaczynają krzyczeć, są też tacy, którzy mówiąc dostrzegają momenty, gdy pojawia się wielka chrypka, która uniemożliwia mówienie.
Dolegliwości głosowe mogą być permanentnym stanem lub pojawiać się falowo, zaś ciężko Ci dostrzec jakiś schemat, kiedy głos staje się “inny”.
Dolegliwości głosowe falowe:
– uciekający głos (piskliwy)
– chrypka
– drapanie w gardle
– wrażenie kluchy w gardle
– zmienny wolumen głosu
– łamanie się głosu
– chwilowe utraty głosu
– zadyszka
Dolegliwości głosowe trwałe:
– zachrypnięty głos
– zbyt wysoki głos
– zbyt cicha mowa
– zbyt głośna mowa
– brak umiejętności modulowania głosem
Chrypka i klucha w gardle
Najczęstszym powodem chrypki, drapania oraz wrażenia “kluski” w gardle jest nieprawidłowa dieta – spożywanie produktów, które szkodzą głosowi. Szczegółowy spis produktów zakazanych i zalecanych można znaleźć w innym artykule. Kolejnym powodem jest refluks żołądkowo – przełykowy, bardzo wiele osób myśli, iż zgaga jest jedynym objawem refluksu. W dzisiejszych czasach bardzo duża część społeczeństwa cierpi na refluks nie zdając sobie z tego sprawy, gdyż poza chrypką nie pojawiają się żadne inne dolegliwości. Jeśli podejrzewasz, że refluks może dotyczyć Ciebie, warto udać się do lekarza, który może przepisać Ci środki łagodzące tę dolegliwość. Problemy hormonalne również mogą wywoływać wrażenie matowego głosu oraz kluski w gardle, w tym wypadku konieczna jest odpowiednia diagnostyka oraz leczenie. Kolejnym powodem może być nieprawidłowa emisja głosu – przeciążanie głosu, napinanie krtani, brak wykorzystywania rezonatorów, by wzmacniać głos. Gdy zostaną wykluczone wszystkie wcześniejsze opcje – pora zwrócić się w stronę psychiki – głos często wskazuje na różnego rodzaju problemy emocjonalne, nerwice, stres czy traumy (temat ten zostanie rozwinięty w dalszej części).
Brak panowania nad głośnością mowy
Powody problemów z wolumenem mowy są bardzo prozaiczne. Brak świadomości własnego głosu i skupienia na mowie – najczęściej można dostrzec to w sytuacjach, gdzy przebywasz w miejscu publicznym, choć trochę zatłoczonym i opowiadasz o czymś, tak bardzo skupiasz się na tym, co chcesz przekazać, a równocześnie w tle słyszysz inne osoby rozmawiające, że zaczynasz nagle wzmacniać głos i dopiero zwrócenie uwagi współrozmówców: ejjj krzyczysz na całą kawiarnię, sprawia, że zauważasz, że mówiłeś zbyt głośno. Mówiąc o sprawach, które wywołują w Tobie pozytywne emocje, są zabawne również może zdarzać się, że stracisz panowanie nad głośnością mowy. Ten rodzaj braku panowania nad głosem jest bardzo łatwo zmienić – najpierw musisz uświadomić sobie kiedy dokładnie mówisz nagle zbyt głośno (lub zbyt cicho), pójść ze znajomymi do kawiarni i mówić starając się nie używać głosu ani zbyt mocno ani zbyt słabo. Musisz myśleć nie tylko o tym, co mówisz, lecz również JAK mówisz.
Głos mi ucieka, nie panuję nad głosem
To niezwykle przykre, gdy wstydzisz się zabierać publicznie głos, bo nie wiesz kiedy spłata Ci figla i postanowi uciec – i nagle wydobywasz z siebie pisk, ale można to zmienić, lecz tutaj najważniejsze jest określenie powodu. Na początek warto udać się do foniatry, który sprawdzi, czy krtań oraz fałdy głosowe są zdrowe i prawidłowo pracują. Jeśli jest wszystko dobrze – kolejne kroki musisz skierować do nauczyciela emisji głosu, gdyż wskutek nieprawidłowej techniki głos może uciekać. Brak panowania nad krtanią, świadomości jej ułożenia w czasie mowy, zamknięte gardło, odcięcie od dolnych rezonatorów i zbyt płytki oddech – oto najbardziej popularne błędy wśród osób, które skarżą się z uciekającym głosem w czasie mowy. Może zdarzyć się tak, że nauczyciel nie znajdzie rażących błędów technicznych. Jeśli ciało jest zdrowe, dobrze funkcjonuje, to problem leży głębiej – i warto się nim zająć. Uciekający głos może oznaczać to, że w dzieciństwie lub wczesnej młodości przeżyłeś coś, co wywołało w Tobie traumę – być może przeżyłeś wypadek, zdarzyło Ci się widzieć dramat swoich bliskich, zostałeś uderzony (lub uderzyłeś się) w szyję (krtań), byłeś podduszany (być może nawet komplikacje przy porodzie – owinięcie się pępowiny wokół szyi), zakrztusiłeś się, podtopiłeś na basenie (lub nawet w czasie kąpieli), doświadczyłeś w przedszkolu prześladowania i inne podobne zdarzenia. Zastanów się, zapytaj najbliższych, rodziców lub starsze rodzeństwo – poznaj swoją przeszłość, siebie samego, by zrozumieć, co dzieje się z Twoim głosem, co on chce Ci powiedzieć.
Jak panować nad głosem? Psychologia głosu
Mówienie to czynność psychofizyczna, a więc wskazuje zarówno na stan ciała, jak i ducha. Gdy dzieje się coś z głosem, warto wtedy wsłuchać się w niego i dotrzeć do prawdy – co chce Ci pokazać Twój głos. Brak kontroli nad głosem niejednokrotnie łączy się z utratą kontroli nad własnym życiem, ze stratą kogoś bliskiego, chorobą czy bolesnym rozstaniem. Twoje emocje i uczucia wpływają na to, jak brzmi Twój głos.
Znałam kiedyś uczennicę, która była wesołą, energiczną i przebojową dziewczyną, lecz po rozstaniu z mężczyzną coś się stało – straciła tę iskrę życia w oczach, a jej głos stał się matowy, cichy, łamiący się, tylko czasem gdy udało mi się ją rozśmieszyć z jej ciała wydobywał się głos zdecydowanie wyższy. Głos uciekał w rejestry, które wcześniej ciągle używała. Jej głos w momentach radości sam uciekał do tego, co było kiedyś – nie panowała nad tym, działo się to samo. Co starał się powiedzieć jej głos? Powinnaś przepracować traumę rozstania, bo tłumisz siebie, tłumisz swoje możliwości i nie żyjesz pełnią życia, która jest w Tobie, tak samo jak ten jasny, wysoki, przyjemny głos.
Spotkałam też ucznia, który cierpiał na “uciekający głos” – normalny głos miał lekko nosowy, ale raczej niższy, natomiast czasem, gdy opowiadał o tym, co dzieje się w jego życiu, głos nagle uciekał w dość wysokie rejestry. Nie potrafił nad nim zapanować. Starałam się dowiedzieć, co dzieje się w jego życiu osobistym, co przeżywa. Okazało się, że tak naprawdę czuje się kobietą, że intensywnie myśli o zmianie płci, lecz jego otoczenie, rodzice są bardzo konserwatywni i nie otrzyma od nich wsparcia. Na jakiekolwiek ruchy w tym kierunku musi poczekać do momentu, gdy uzyska niezależność finansową. Gdy otwarł się przede mną, wtedy zaczął używać tego wyższego głosu, pracowaliśmy nad wydobyciem blasku, dźwięczności z jego mowy i mówiąc wyżej – głos działał prawidłowo, a uczeń czuł, ze panuje nad swoim głosem.
Utrata panowania nad głosem wiąże się z utratą kontroli nad życiem. Choć wokół wieje silny wiatr, pojawiają się przeciwności i problemy, warto wtedy uświadomić sobie, że masz w sobie siłę by pozostać niezłomny, że to Ty trzymasz stery swojego życia, że masz kontrolę nad nim, że trudności czy wiejący wiatr nie są Twoim zagrożeniem, lecz czymś, co możesz wykorzystać, by stać się silniejszy.
Zrób wszystko co w Twojej mocy, by odzyskać kontrolę nad życiem, a odzyskasz panowanie nad głosem!