Łamiący się głos – przyczyny, objawy, leczenie
Łamiący się głos – to dolegliwość, która w wielu sytuacjach bywa krępująca, niezrozumiała i staje się determinantem stresu, niepokoju oraz wstydu. Znienacka zupełnie bez jakichkolwiek znaków ostrzegawczych, głos się załamuje, a mówca traci kontrolę nad wydobywanymi z siebie dźwiękami. Jakość naszego głosu jest determinowana przez wiele czynników. Załamywanie się głosu może mieć wszelakie podłoże: emocjonalne, fizjologiczne, techniczne, zdrowotne, a nawet środowiskowe. Głos brzmi wówczas skrzecząco, nienaturalnie, dziwacznie, czasem przypomina brzmienie głosu młodzieńca, który przechodzi mutację lub kogoś znerwicowanego. W takiej sytuacji osoba mówiąca czuje ogromny dyskomfort i co gorsza, pojawiający się niepokój sprawia, że załamania głosu zdarzają się coraz częściej. Warto poznać źródło występowania tego problemu głosowego, gdyż w większości przypadków możliwa jest całkowita eliminacja ów nieprawidłowości. Rzecz jasna wszelkie stany zapalne krtani, choroby narządów głosotwórczych, jak guzki śpiewacze mogą sprawiać, że w czasie mówienia pojawiają się wspominane załamania czy skrzeczenia, ale bez odpowiedniego leczenia i uzyskania pełnego zdrowia takie sytuacje są zupełnie normalne i nie powinny niepokoić. Łamiący się głos w czasie rozmów, wystąpień publicznych czy codziennej komunikacji to wyraźny sygnał ze strony głosu, że coś się dzieje: technicznie lub emocjonalnie i głos nie może prawidłowo funkcjonować.
Łamiący się głos
Oto najczęściej występujące przyczyny łamiącego się głosu:
- 1. Powody emocjonalne
– Smutek, depresja– negatywne emocje wpływają na funkcjonowanie całego organizmu, a więc również głos. Staje się on płaski, bez energii, zachrypnięty, niższy i bezbarwny, a mówca nie ma wystarczająco energii, by panować nad nim.
– Stres, nerwica – zaburzony sposób pobierania powietrza oraz brak jakiejkolwiek kontroli nad ciśnieniem wydychanego powietrza przyczyniają się do utraty kontroli nad głosem.
– Ekscytacja, ogromna radość – następuje nadmierna aktywizacja górnych rezonatorów, występuje wysoka tessitura, a głos czasem może się załamać przy tak wysokich dźwiękach mowy.
– Złość – jest to jedna z najtrudniejszych emocji dla głosu, często występuje on przy współudziale krzyku, który odbywa się bez jakiejkolwiek kontroli, siłowa praca strun głosowych i zaciśnięta krtań – w takich warunkach nie trudno o pojawienie się łamiącego głosu
- 2. Przyczyny psychiczne
Głos jest barometrem naszych emocji, psychiki i ogólnego samopoczucia. Występowanie zaburzeń psychicznych lub chorób, nieprzepracowane traumy, zaburzenia lękowe, napady histerii zwiększa prawdopodobieństwo występowania załamań głosu czy utraty kontroli nad nim. W ostatnim czasie znacząco wzrasta liczba osób diagnozowanych na ADHD, autyzm czy zaburzenia integracji sensorycznej, które także rzutują na brzmienie głosu, technikę czy umiejętność kontrolowania mowy. W psychiatrii spotyka się przypadki całkowitej afonii w wyniku traum lub molestowania. Wskazuje to, jak silne jest powiązanie funkcjonalności aparatu głosowego z psychiką człowieka. Niska samoocena, kompleksy, towarzyszące większość życia uczucie wstydu czy lęk przed oceną również mogą powodować załamywanie się głosu.
- 3. Nieprawidłowa technika
Nieprawidłowa technika to kluczowy czynnik prowadzący do wielu dysfunkcji narządu głosowego, które manifestują się w formie załamywania się głosu, chrypki czy nawet jego utraty. Efektywne użycie głosu wymaga skoordynowanego działania mięśni oddechowych, rezonansowych oraz aparatu głosotwórczego. Błędy techniczne, takie jak nadmierne napinanie strun głosowych, niewłaściwe oddychanie czy niewystarczający rezonans mogą prowadzić do nadmiernego obciążenia i stresu na poziomie strun głosowych. Długotrwałe podtrzymywanie takich niekorzystnych nawyków może prowadzić do powstawania guzków czy torbieli na strunach głosowych, które w znaczący sposób wpływają na jakość i barwę głosu. Co więcej, nieprawidłowa technika pracy głosem nie tylko obciąża fizycznie aparat głosowy, ale ma też negatywny wpływ na komunikację interpersonalną, utrudniając prawidłowe przekazywanie emocji, intencji czy myśli. Dlatego tak ważne jest, aby wszystkie osoby, nie tylko te, które na co dzień pracują głosem – wokaliści, lektorzy, nauczyciele, dziennikarze czy aktorzy – regularnie kształciły się z zakresu prawidłowej emisji głosu.
Objawy złamań głosu
Najczęściej występujące objawy łamiącego się głosu to:
– brak możliwości dokończenia zdania, słowa do końca
– niespodziewany zanik głosu
– pojawiająca się nagle bardzo agresywna chrypka
– chwilowe zmiany brzmienia głosu, barwa matowa, chropowata
– zająknięcia i wrażenie stękania w czasie mówienia
– dyskomfort w gardle
– dźwięki świszczące lub syczenie
– uczucie zmęczenia głosowego uniemożliwiające standardowe używanie głosu
– nieprzewidziane skoki w tonacji
– dźwięk „pękania głosu”
Warto podkreślić, że objawy łamiącego się głosu mogą różnić się w zależności od płci, wieku, budowy narządów głosotwórczych, stanu zdrowia, umiejętności czy nawet sytuacji.
Najlepsze metody na łamiący się głos
W zależności od przyczyny, leczenie może obejmować terapię farmakologiczną, psychologiczną czy emisyjną. Terapia behawioralno-poznawcza może być stosowana w przypadku problemów psychologicznych, które wpływają na głos. Pomaga ona pacjentom zrozumieć i przekształcić negatywne schematy myślowe, które mogą wpływać na ich zdolność do mówienia. Laryngolog lub foniatra mogą dobrać odpowiednie leczenie do problemów zdrowotnych. Profesjonalne zajęcia z emisji głosu to element podstawowy i niezbędny, niezależnie od źródła problemów. W większości przypadków konieczna jest zmiana sposobu pracy głosem, nauka oddychania oraz nauka kontrolowania własnego głosu. Rozmowy z trenerem głosu o własnych odczuciach czy lękach również może przyspieszyć czas leczenia.
Dbając o swój głos, dbamy również o swoje zdrowie psychiczne i emocjonalne. Każda osoba doświadczająca problemów z głosem powinna skonsultować się ze specjalistą. Właściwe diagnozowanie i leczenie są kluczowe dla zachowania zdrowia i dobrej jakości życia. Przywrócenie pełnej ekspresji głosowej to nie tylko korzyść dla naszej komunikacji, ale również dla naszego dobrostanu psychicznego. Jeśli cierpisz z powodu załamywania się głosu, nie czekaj – działaj!