Nauka śpiewu

Konsultacje wokalne

Miękkie podniebienie i głos

Miękkie podniebienie i głos to zagadnienia, które są ze sobą ściśle powiązane. Adepci sztuki wokalnej oraz osoby poszerzające swoje kompetencje z zakresu emisji głosu mówionego, ale również pacjenci foniatryczni w czasie pracy nad swoim głosem poznają działanie tego małego, ale niezwykle ważnego narządu. Dla brzmienia głosu (zarówno w mowie jak i śpiewie) długość i sprawność podniebienia miękkiego mają zasadniczy wpływ na: rezonans, artykulację, likwidację nosowania, rozwój skali głosu oraz jego modulacyjność, a także podparcie oddechowe. Ustawienie podniebienia miękkiego jest zmienne. W trakcie spokojnego oddychania zwisa ono prawie pionowo ku dołowi i oddziela jamę ustną od gardła. Podczas połykania unosi się, ustawia poziomo, stykając się z tylną ścianą gardła i uniemożliwia dotarcie pokarmu i płynów do nosa. W trakcie mówienia i śpiewania intensywnie pracuje to odginając się do tyłu, to znów opadając. Miękkie podniebienie składa się z dwóch pokładów błony śluzowej (górnego i dolnego), mięśni (5 par), rozcięgna i gruczołów. Jego praca ma kluczowe znaczenie dla brzmienia głosu (zjawisko rezonansu).

Miękkie podniebienie i głos – wpływ miękkiego podniebienia na oddychanie

Kondycja i napięcie miękkiego podniebienia, a właściwie mięśnia dźwigacza miękkiego podniebienia jest relewantną cechą prawidłowej emisji głosu. Skoordynowana, symetryczna, kontrolowana i swobodna praca miękkiego podniebienia i gardła jest kluczowa dla całego procesu fonacji, ale również oddechu. Ruchy oraz ułożenia tych narządów warunkują ustawienie traktu głosowego, a więc bezpośrednio decydują o barwie głosu, jego sile, modulacyjności oraz wolumenie. Zaskakujący może wydawać się fakt, iż poprawa funkcjonalności miękkiego podniebienia umożliwia lepsze działanie przepony. Dzieje się tak ze względu na specyfikę pracy autonomicznego układu nerwowego człowieka, a dokładnie części brzusznej nerwu błędnego, której nerwy (gałęzie) wzajemnie na siebie oddziałują. Wszelkie dysfunkcje pracy dźwigacza podniebienia miękkiego skorelowane są z niewłaściwym wzorem oddychania statycznego, co przekłada się również na oddech dynamiczny, czyli ten wykorzystywany w trakcie mówienia lub śpiewania. Interaktywność przepony oraz miękkiego podniebienia wraz z gardłem stanowią kolejne potwierdzenie tezy, iż dobry wokalista lub mówca powinien troszczyć się o wiele elementów składających się na prawidłową emisję głosu. Wiedza na temat powyższych powiązań powinna być dobrą motywacją do systematycznego wykonywania ćwiczeń zarówno oddechowych jak i gardłowych. Usprawnienie czynności miękkiego podniebienia może znacząco poprawić efektywności oddychania, ale również modyfikacja dawnego wzorca oddechowego, wzmocnienie przepony i mięśni brzucha, uelastycznienie mięśni międzyżebrowych oraz mięśni pomocniczych oddech, jak np. mięsień mostkowo–obojczykowo–sutkowy, mięsień czworoboczny, mięśnie pochyłe czy mięśnie zębate mogą wpłynąć na brzmienie głosu (poprzez większą aktywność i elastyczność miękkiego podniebienia). Unoszenie miękkiego podniebienia wiąże się ściśle z  podparciem oddechowym – mając świadomość wzajemnego oddziaływania tych narządów warto zdiagnozować pracę mięśnia dźwigacza miękkiego podniebienia oraz przepony.

Miękkie podniebienie i głos – test sprawności miękkiego podniebienia

Zastanawiasz się, czy Twoje podniebienie miękkie pracuje prawidłowo? Chciałbyś zbadać aktywność miękkiego podniebienia bez konieczności wizyty u laryngologa, foniatry lub nauczyciela emisji głosu? Chcesz lepiej poznać swój głos? Poniższy prosty test możesz wykonać samodzielnie w domu. Zajmie Ci to zaledwie kilka minut. Test sprawności miękkiego podniebienia pozwala ocenić ruchy jednego z mięśni unerwionych przez gałąź gardłową części brzusznej nerwu błędnego, który ma duże znaczenie dla poprawnego funkcjonowania organizmu, jego zdrowia oraz ogólnie dobrego samopoczucia. Odpowiednie pobudzenie części brzusznej nerwu błędnego wpływa na stan zaangażowania społecznego, które skorelowane jest z emocjami takimi jak: radość, satysfakcja, miłość, bezpieczeństwo, zadowolenie. Śpiewając czy wykonując ćwiczenia fonacyjne, rezonacyjne oraz oddechowe można pobudzić autonomiczny układ nerwowy do odpowiedniej pracy. 

Test aktywności miękkiego podniebienia – jak zbadać miękkie podniebienie?

Przygotuj lusterko i latarkę. Stań przed lustrem, ułóż język swobodnie na dnie jamy ustnej, otwórz szeroko usta a następnie długo na wygodnej dla siebie wysokości mów samogłoskę: aaaaaaa. Powtórz to ćwiczenie mówić troszkę wyżej oraz trochę niżej. Następnie staccato (oddzielając) mów a-a-a-a-a. Ponownie powtórz na różnych wysokościach ciągle obserwując kształt oraz pracę miękkiego podniebienia oraz tylnej ściany gardła. Następnie odpowiedz na poniższe pytania:

  1. Czy podczas fonacji głoski aaaaa miękkie podniebienie (języczek) oraz łuki podniebienno – gardłowe pracują unosząc się i tworząc przestrzeń w gardle?
  2. Czy wykonując krótkie samogłoski staccato mocno pracuje miękkie podniebienie?
  3. Czy w trakcie pracy języczek odgina się symetrycznie?

Powyższe proste badanie może być pierwszym krokiem do dostrzeżenia zaburzeń w prawidłowym funkcjonowaniu aparatu głosowego, oddechowego, a nawet zdrowia i kondycji psychicznej. Brak aktywności miękkiego podniebienia często skorelowane jest z problemami zdrowotnymi, zaburzeniami osobowości lub spadkiem nastroju. W wypadku braku jakiejkolwiek aktywności miękkiego podniebienia, asymetrii lub nawet afonii (bezgłos) należy pilnie skontaktować się z profesjonalnym nauczycielem emisji głosu, foniatrą, laryngologiem lub neurologopedą (uwaga – trenerzy głosu, wokaliści, logopedzi nie posiadają kompetencji do pracy z zaburzeniami w funkcjonowaniu miękkiego podniebienia). Warto samodzielnie trenować aktywność miękkiego podniebienia poprzez ćwiczenia oddechowe oraz ziewanie. 

Wybierz temat wiadomości

Dołącz do Akademii Śpiewu

Poszukujesz profesjonalnego nauczyciela emisji głosu? Napisz do doświadczonej specjalistki w dziedzinie śpiewu, mowy oraz rehabilitacji głosu i porozmawiajmy o Twoim głosie. Dowiedz się, jak skutecznie poprawić Twoją mowę, rozwinąć się wokalnie i spełnić marzenia o pięknym i zdrowym głosie. Specjalnie dla Ciebie zostanie przygotowany specjalny plan pracy nad głosem dostosowany do Twoich potrzeb, oczekiwań oraz możliwości.