Niewyraźna mowa i zła dykcja

Niewyraźna mowa i zła dykcja często związane są ze szczękościskiem, który utrudnia swobodne wydobywanie się dźwięku (mówionego) na zewnątrz. Stąd tak często, gdy ktoś nie otwiera buzi podczas mowy musimy prosić, aby ktoś powtórzył. Nieumiejętność odpowiedniego otwierania ust podczas mowy, mówienie przez prawie zaciśnięte zęby powoduje ogromne zaburzenia w barwie głosu – dźwięk ma utrudniony przepływ, a więc znajduje przestrzenie gdzie może wydostać się swobodnie i znajduje NOS, który przyczynia się do nosowania, a ono zdecydowanie nie brzmi przyjemnie dla otoczenia.

Niewyraźna mowa zdecydowanie utrudnia kontakt z otoczeniem i powoduje, że nasi współrozmówcy męczą się, gdyż ciągle muszą wkładać ogromny wysiłek w to, by zrozumieć co mówi ktoś, kto nie dba o to, jak mówi.

Niewyraźna mowa i zła dykcja – dlaczego warto pracować nad mową?

Wyobraź sobie, że masz dwóch przedstawicieli firm, którzy chcą Ci sprzedać podobne produkty, np. nowy ekspres do kawy. Oba produkty są identyczne – z każdego piłeś kawę i była pyszna, cena również jest podobna, więc teraz zwracasz uwagę na to, co mówią handlowcy. Obie to piękne młode panie, ale jedna z nich ma czystą mowę, dźwięczny, miły głos, zaś druga nie otwiera buzi, ciężko zrozumieć co mówi (w sumie to chyba nawet nie zrozumiałeś kilku informacji, ale jakoś tak głupio 10 raz prosić o powtórzenie) i co teraz? Wybierzesz produkt, który reklamuje Pani, której mógłbyś słuchać godzinami, doskonale rozumiesz zasady zakupu itp. czy od Pani, która mówi jakby jej się nie chciało, której ton głosu (przez swą nosowość) wydaje się leniwy i znudzony i dodatkowo kilku informacji nie zrozumiałeś? Chyba oczywiste, że jeżeli w samych ekspresach nie ma ogromnej różnicy, to wybierzesz ten, do którego zakupu zachęca Pani, z którą rozmowa i dogadanie się nie sprawiają Ci kłopotu.

To proste. Dlaczego masz się męczyć z próbą zrozumienia, co ktoś do Ciebie mówi, gdy słowa drugiej osoby „same wpadają” do uszu.

Niewyraźna mowa może wpłynąć na zmniejszenie efektywności Twojej pracy wtedy, gdy to od Twoich słów, przebiegu rozmowy, nawiązania kontaktu z klientem zależny jest Twój sukces zawodowy.

Zastanawiasz się zapewne ile może potrwać zmiana mowy z niewyraźnej na wyraźną – oczywiście jest to sprawa bardzo indywidualna, ale przy zaangażowaniu ucznia, już po miesiącu możliwa jest znaczna, słyszalna poprawa.

Wady wymowy

Za wady wymowy odpowiedzialny jest język, który przecież jest wałem mięśniowym, a więc w całości zbudowany z mięśni, zaś te można trenować, o czym już każdy wie, gdyż w ostatnich czasach panuje moda na siłownie i rozbudowywanie masy mięśniowej. Aby wytrenować język nie musisz inwestować w ciężary czy stosować specjalne odżywki białkowe, wystarczy na początku codziennie wykonać ćwiczenia aparatu artykulacyjnego, wzmocnić język i nauczyć się panować nad nim, a wtedy jesteś już idealnie przygotowany do tego, by z pomocą specjalisty rozpocząć intensywną pracę nad wyeliminowaniem wad wymowy. Dlaczego piszę o specjaliście? Często przychodzą do mnie po pomoc uczniowie, którzy po wielu miesiącach, a nawet latach samodzielnych prób wyleczenia się z wad wymowy poddali się i uznali, że „tego chyba nie da się zmienić, jesteś moją ostatnią nadzieją”. Nawet najlepsze książki do dykcji, świetna znajomość całej anatomii narządów mowy nie zastąpi profesjonalnego nauczyciela. A jest na to kilka prostych wyjaśnień – często trenując coś samodzielnie, nie masz pojęcia co robią Twoje narządy, jak napinają się inne części ciała, czy nie rozumiesz opisanego w książce ćwiczenia, zaś filmy w sieci nagrywają profesjonalistki, dla których wykonanie konkretnych ruchów języka nie stanowi najmniejszego problemu, a Ty jako osoba początkująca często potrzebujesz spokojnego tempa, ćwiczeń wprowadzających, a często i dłuższą chwilę na dokładne wyjaśnienie, co masz wykonać. Ponadto wypowiadając łamańce językowe, nie ucząc się wcześniej danej głoski, z którą masz problem, możesz jedynie jeszcze mocniej wyćwiczyć sobie niewłaściwe miejsce artykulacji, a tak naprawdę to przede wszystkim zmarnujesz swój czas i energię. I najważniejsze: mówiąc słyszysz głos inaczej niż Twoje otoczenie, często ludzie nie są nawet świadomi swoich wad wymowy, bardzo często ktoś pojawia się w Akademii z problemem niewłaściwej artykulacji głoski „s”, a okazuje się, że korekty wymagają też inne szeregi, jak np. szumiący (sz, cz).

Niewyraźna mowa i zła dykcja – przykład

Był sobie chłopak o imieniu (niech będzie…) Jan, którego wszyscy lubili, ale jednak czasem w rozmowach dogryzali mu i śmiali się z jego nieumiejętności mówienia głoski cz oraz sz.

– Ceść – witał się Jan z ogromnym uśmiechem na twarzy – cujes, że w powiecu jus cuć jesień? (czujesz, że w powietrzu już czuć jesień)

– Poprose gorącą cekoladę i jabłecnik (poproszę gorącą czekoladę i jabłecznik)

– Wsystko u mnie dobze (wszystko u mnie dobrze)

– Prose

– Cymaj to!

– cydzieści złotych

To tylko kilka z podstawowych wypowiedzi.

Czy sądzisz, że Jan słysząc to jak mówi, jak to strasznie brzmi (nie oszukujmy się) i będąc świadomym tego, że wada wymowy tego szeregu powoduje wrażenie „dziecięcej mowy”, odbiera mu wiarygodność jako osoby inteligentnej i oczytanej, a także utrudnia komunikację z otoczeniem (każdy potrzebuje kilku sekund na „dopowiedzenie” sobie „sz” w miejscu „s” i „cz” w miejscu „c”)? Prawdopodobnie gdyby nie drobne uwagi znajomych i przyjaciół Jan nigdy nie dowiedziałby się o tym, jak zła jest jego mowa. A teraz Jan się dowiedział i postanawia to zmienić, otwiera popularne łamańce językowe i ćwiczy:

– w scebzesynie chsąsc bzmi w czinie

– w casie susy sosa sucha

Jan bardzo przejął się swoją wadą wymowy i codziennie ćwiczy, czyta łamańce, coraz szybciej i szybciej i… nic się nie zmienia… nadal nie wypowiada głosek cz i sz

Poświęca długie godziny na treningi, ale jego mowa nie staje się nawet w najmniejszym stopniu lepsza. Nagle wpada na pomysł, aby się nagrać podczas treningów, odsłuchuje i …totalnie się załamuje – wszystko jest źle wypowiadane. No ale jak wypowiadać właściwie te głoski (zastanawia się) i dopiero po kilku tygodniach uświadamia sobie, że on nie ma pojęcia jak ma zmusić sam siebie do powiedzenia głoski „cz” zamiast „c”. Dopiero po tygodniach niepotrzebnych ćwiczeń i wysiłków zdaje sobie sprawę z tego, że potrzebuje pomocy specjalisty, który doskonale wie, jak wprowadzać konkretne głoski, świetnie słyszy, czy miejsce artykulacji jest właściwe czy nie oraz który ciągle kontroluje i nie pozwala trenować z błędami.

Oczywiście przypadek Jana to przykład dużej wady wymowy, ale dokładnie tak samo rzecz się ma przy innych, mniejszych wadach lub niedokładnościach dykcyjnych.

Nie tak dawno temu robiłam zakupy w pobliskim Netto i obsługiwała mnie kasjerka, która najpierw zapytała: „cy dać siatke”, a następnie „cy ma pani może seśdziesiąt cy grose?” – oczywiście Ci, którzy mnie znają wiedzą, że o mały włos już odruchowo jej nie poprawiłam. To była kasjerka, która codziennie rozmawia z ludźmi, ale oczywiście nikt nie wymaga od niej pięknej mowy.

A co w sytuacji, gdy ktoś idzie do lekarza, prawnika czy terapeuty licząc na pomoc, a ktoś odzywa się w podobny sposób do pani kasjerki? Czyż nie zwątpimy w kompetencje specjalisty, do którego się udaliśmy? Czy nie zaczniemy się zastanawiać dlaczego nie zmienił swojej mowy, skoro chce pracować w zawodzie, który wymaga tego, by współrozmówca mu ufał i wierzył w jego odpowiednie przygotowanie do wykonywania powierzonych mu zadań?

Na temat niewyraźnej mowy i złej dykcji możesz posłuchać w odcinku na Spotify – Akademia Śpiewu Po Godzinach

Nasza mowa – jest naszą wizytówką (czy tego chcemy czy nie) i nie pozwólmy, by niedokładność dykcyjna lub wada wymowy spowodowała zwątpienie w nasze kompetencje i umiejętności.