Od czego zależy barwa głosu?
Od czego zależy barwa głosu? Czy da się zmienić barwę głosu? Czy barwa głosu jest „wrodzona”? Dlaczego ja mam taką jasną barwę głosu, a mój kolega głęboką i męską? Dlaczego mówię taką barwą? Dlaczego nie potrafię wpłynąć na barwę swojego głosu? Nie lubię barwy swojego głosu, czy mogę coś z tym zrobić? – to pytania i problemy z którymi jako nauczyciel głosu, często się spotkam. Nic dziwnego – piękna i oryginalna barwa głosu jest marzeniem każdego wokalisty i mówcy, to ona jest tym elementem charakterystycznym każdego człowieka, naszym znakiem rozpoznawczym w tłumie. Osiągnięcie pięknej, oryginalnej i przyjemnej barwy głosu jest niezwykle istotne zarówno dla mówców, jak i dla śpiewaków. Na barwę głosu ma wpływ wiele czynników – od tych, które mamy wpływ, aż po te, które są zależne od naszej budowy narządów biorących udział w procesie fonacji i rezonansu.
Co wpływa na barwę głosu w mowie?
- aktywność aparatu artykulacyjnego, czyli żuchwy, ust i języka
- ułożenie krtani
- praca dolnych rezonatorów
- oddychanie
- anatomiczna budowa ciała (zęby, szczęki, kości policzkowe, nos, klatka piersiowa)
- świadomość i znajomość zasad prawidłowej emisji głosu
- intelekt oraz psychika
- charakter i temperament
- wzory w otoczeniu (mowa rodziców i opiekunów)
Co wpływa na barwę głosy w śpiewie?
- technika wokalna
- aparat artykulacyjny
- aparat fonacyjny
- rezonatory górne, dolne
- umiejętność świadomej pracy rezonatorów
- podparcie oddechowe
- kontrolowanie ułożenia krtani
- słuch muzyczny
- wrażliwość i emocjonalność
- repertuar
Od czego zależy barwa głosu?
Pierwszym kluczowym elementem mającym wpływ na barwę głosu jest krtań. Jest to organ o szerokiej skali częstotliwości więzadeł głosowych. Początkowo w budowie krtani nie ma większych różnic, ale w okresie dojrzewania krtań u mężczyzny powiększa się bardziej niż u kobiet, co znacząco wpływa na różnie w barwie głosu u obu płci. Praca mięśni wewnątrzkrtaniowych ma kluczowe znaczenie w procesie fonacji, gdyż napinają one więzadła głosowe (popularnie zwane strunami głosowymi) i wpływają na otwarcie głośni, co znów ma wpływ na brzmienie głosu. Krtań jest narządem bardzo ruchliwym, a jej ruchy powodują zmianę pojemności rezonatorów, co w efekcie zmienia barwę głosu. Każdy nawet minimalny ruch krtani może znacząco zmienić jakość wydobywanego dźwięku. Wysokość dźwięku powstającego w krtani zależy od częstotliwości bodźców nerwowych docierających z ośrodkowego układu nerwowego. Drgania fałd głosowych powstają pod ciśnieniem stłoczonego pod głośnią powietrza, które następnie po zamianie w falę dźwiękową rozchodzi się we wszystkich kierunkach: jamy podgłośniowej, tchawicy, klatki piersiowej oraz do jamy ustnej i nosowej (przestrzenie te nazywamy rezonatorami). Słup powietrza rytmicznie rozrzedza się i zagęszcza, a jego częstotliwość wskazuje na wysokość tonu podstawowego, który znów zdecydowanie różni się u obu płci. Częstotliwość drgań więzadeł zależy przede wszystkim od ich masy – im większa jest masa w czasie fonacji, tym głos jest niższy, dlatego mężczyźni mają głos niższy i ciemniejszą barwę głosu niż kobiety.
Rezonatory – od nich zależy barwa głosu
Ogromny wpływ na barwę głosu mają wspomniane wcześniej rezonatory, które biorą udział w procesie rezonansu. Zjawisko rezonansu polega na wzmacnianiu dźwięku za pomocą specjalnych przestrzeni rezonacyjnych. Rezonatorem może być każde ciało elastyczne odznaczające się cechami takimi jak: sprężystość i bezwładność. Niezbędne jest również jego umiejscowienie w niedużej odległości od źródła dźwięku. Przestrzeniami rezonansowymi są te części ciała, które posiadają zdolność przyjmowania i przekazywania energii drgań, ulegają współbrzmieniu, są to np. chrząstki, kości płaskie i cienkie. Z tymże tematem połączone jest pojęcie śpiewania i mówienia na tzw. maskę – jest to określenie ukazujące odczuwalne drgania rezonatorów takich jak kości czaszki, oczodoły, kości policzkowe, nosa, zatoki szczękowe, klinowe, sitowe i czołowe. Przy aktywności przedniej części twarzy wokalista uzyskuje odpowiednią nośność i przyjemną (jasną) barwę dźwięku. Odpowiedni rezonans jest bazą dla zmiany brzmienia, a świadome wykorzystywanie konkretnych przestrzeni może znacząco odznaczyć się w kwestii plastyczności głosu. W mowie wykorzystywany jest głównie rezonatory dolne (klatka piersiowa wraz ze znajdującymi się w niej płucami, oskrzelami i tchawicą), natomiast podczas śpiewu działają również rezonatory górne (jama gardłowa, ustna, nosowa, jamy boczne nosa, czyli tzw. nasada). Podczas prawidłowej emisji głosu niezbędna jest równowaga w wykorzystywaniu poszczególnych rezonatorów, w celu uzyskanie maksymalnie możliwie najpiękniejszego i najszlachetniejszego brzmienia.
Podstawowym elementem wpływającym na barwę głosu jest oczywiście też oddech i ciśnienie wydychanego powietrza. Jak wiadomo bez ruchu powietrza nie byłoby fonacji, nie byłoby środowiska dla rozchodzenia się fali akustycznej.
Co to jest barwa głosu?
Każdy człowiek posiada inną barwę głosu – wpływają na to czynniki biologiczne, psychiczne oraz techniczne. Na barwę głosu ma wpływ budowa fałd głosowych, krtani, innych części ciała, które biorą udział w procesie rezonansu (czyli nadawania konkretnej barwy fali dźwiękowej), czyli: klatka piersiowa, tchawica, kości czaszki, szczęka, zęby, podniebienie, zatoki i nos. Nawet patrząc na osobę obok siebie możesz zauważyć znaczące różnice w budowie ciała zarówno w podziale na kobiety i mężczyzn, jak i już wewnątrz jednej płci. Zdolność panowania nad ruchami krtani, świadomość pracy aparatu fonacyjnego, oddechowego i rezonansowego również nie pozostaje bez znaczenia na barwę głosu. Pracując nad barwą głosu należy skupić się na samogłoskach, gdyż to one są nośnikami dźwięku – to proces tzw. wyrównania samogłosek, czyli pracy nad tym, by niezależnie od naturalnych różnic w brzmieniu, każda samogłoska była taka sama.
Czy barwę głosu można zmienić?
Barwę głosu można zmienić wskutek ćwiczeń: kontrolowania ciśnienia wydychanego powietrza, ruchów krtani, uświadomienia sobie przepływów fali akustycznej w rezonatorach i nabycia umiejętności pobudzania konkretnych przestrzeni, otwarcia gardła można zmienić na każdym etapie życia. Barwa głosu jest ściśle związana z zasadami prawidłowej emisji głosu: dopiero spełnienie wszystkich „wymogów” może przyczynić się do ujawnienia się pięknego koloru Twojego głosu.
Doskonały wokalista i mówca musi posiadać całą paletę różnokolorowych barw swojego głosu, ale by móc nimi pracować, musi najpierw powoli je poznać i nauczyć się najpierw słyszeć te drobne różnice w barwie głosu, a następnie w pełni świadomie wytwarzać dźwięk o konkretnej barwie, która pasuje do charakteru utworu czy mówionego tekstu.